Jak zrobić dobry macerat olejowy? Sprawdzony przepis

Na początku czeka Cię łąka. Może być też pole, las, Twój ogródek. Jeśli nie masz dostępu do własnych roślin możesz zakupić suszone, na przykład tutaj (link do sklepu/zioła). Trzeba zadbać o dobry i czysty surowiec roślinny. Pozyskuj go uważnie, bo już zbieranie ziół ma dobroczynne działanie. Obejrzyj każdy kwiatek i listek, wypuść owady z zasadzki płatków, spij rosę i powąchaj!

Macerat olejowy możesz robić na roślinach suszonych oraz świeżych. Zwróć uwagę na to, jakie substancje zawiera roślina i w czym one będą się rozpuszczały. Jeśli w tłuszczach to są dobrym wyborem do maceratu olejowego. W przypadku świeżych roślin ryzyko popsucia się maceratu jest większe, jednak nie obawiaj się, zaraz wyjaśnię jak go zabezpieczyć!

Weź z rośliny tylko to, co zawiera cenne substancje. W przypadku nagietka to kwiat, w mniszku to same płatki. Niektóre rośliny kryją swoje skarby w korzeniu, inne w liściach. Substancje na których Ci zależy muszą być rozpuszczalne w tłuszczach, bo macerat będzie olejowy. Jeśli robisz na ziołach świeżych to olej musi nadawać się do podgrzewania. Dobra to maceratu na ciepło jest oliwa z oliwek i oleje rafinowane, które nadają się do smażenia. Masz tu dowolność, ale przed użyciem oleju poczytaj o nim, żeby nie stracił cennych właściwości i dowiedz się co nieco o roślinie z której robisz macerat.

Jeśli chcesz zrobić macerat na świeżych ziołach bez podgrzewania, bo wiesz, że temperatura zniszczy cenne substancje (np. z macerat na melisie czy innym olejkowym surowcu) postaraj się o witaminę E lub dodatkowy olejek eteryczny, którym zakonserwujesz macerat.

Dla wersji na gorąco przygotuj: ogień, garnek, słoiczek, atomizer ze spirytusem, surowiec roślinny, wybrany olej odporny na temperaturę w ilości która przykryje rośliny i coś do odsączenia maceratu. Ja mam małą praskę, ale możesz też wycisnąć olej przez sitko lub gazę.

Maceracja na zimno: słoiczek, atomizer ze spirytusem, surowiec roślinny, wybrany olej, nie musi być odporny na temperaturę

Kąpiel wodna: W wersji na gorąco słoiczek z rośliną i olejem wstaw do kąpieli wodnej, czyli do garnka z gorącą wodą. Odizoluj słoiczek od dna garnka szmatką lub innym podwyższeniem, żeby nie dotykał dna garnka. Postaw na ogniu i delikatnie podgrzewaj. Woda musi cały czas być gorąca, ale niech nie wrze. Podgrzewaj tak przez około godzinę i czuwaj, żeby temperatura nie wzrosła za bardzo. Docelowo olej może mieć od 40-80*C w zależności od użytej rośliny. Słoik odstaw na noc, a kolejnego dnia możesz powtórzyć procedurę lub zlać gotowy macerat. Taki słoiczek dobrze jest odstawić na kilka dni, żeby olej naciągnął, ale jeśli Ci spieszno, to zagotuj jeszcze raz i zlej już drugiego dnia. Wyciśnij przez sitko lub gazę do nowego, czystego, wyparzonego słoja. Po paru godzinach na dnie mogą pojawić się fusy, zlej olej znad osadu, bo fusy powodują psucie. W całym procesie bardzo dbaj o czystość sprzętu, bakterie i grzyby są wszędzie! Taki macerat możesz na koniec zakonserwować dodatkiem wit. E lub olejków (o tym niżej). Jeśli substancje czynne i olej są trwałe w 100 *C możesz słoik zapasteryzować.

Wersja na zimno: Jeśli nie chcesz podgrzewać i masz czas (przy podgrzewaniu często aromat słabnie, bo olejek eteryczny paruje, kolor blednie, a w roślinie i oleju zachodzą w mniejszym lub większym stopniu przemiany chemiczne) zalej roślinę olejem i zostaw w zakręconym słoju w ciepłym, ciemnym miejscu na dwa tygodnie. Jedynie olej dziurawcowy zaleca się stawiać w słońcu (nie mam potwierdzenia tej metody poza poradami starszych zielarek). W tym czasie codziennie potrząsaj słojem, żeby ekstrakcja zachodziła równomiernie. Po tym czasie zlej przez sitko lub gazę, odciśnij i zostaw na noc żeby na dno opadły resztki roślin i pył. Zlej olej znad osadu. Przy maceracji bez podgrzewania lepiej sprawdzają się zioła suszone i delikatne, jednak jeśli dobrze zadbasz o konserwację to i na świeżym zielu będzie trwały. Jeśli koniecznie musisz zrobić macerat olejowy na świeżych ziołach bez podgrzewania to zadbaj o konserwację (o tym niżej).

Macerat możesz zabezpieczyć substancjami, które niszczą drobnoustroje, zapobiegną jełczeniu i przedłużą życie maceratu jednocześnie go wzbogacając. W oleju rozpuszcza się witamina E, która jest naturalnym antyoksydantem. Wystarczy dodać jej 1% masy maceratu, żeby znacznie wydłużyć jego trwałość. Możesz dodać olejki eteryczne jeśli pasują działaniem, tutaj także 1% masy wystarczy. Silnie konserwujące to przykładowo z drzewa herbacianego, cynamonowy i goździkowy. Możesz to połączyć, czyli 1% witaminy E, 1% olejków - to aż 2% naturalnych konserwantów. Zadbaj też koniecznie o czystość sprzętu, którego używasz - to szalenie ważne!

wykrzyknik: W przypadku bardziej drażniących olejków warto sprawdzić jakie stężenie jest zalecane na skórę (czasem to mniej niż 1%) i nie przekraczać go.

Przykładowe obliczenia: Mam 120 gramów maceratu. Ile dodać witaminy E? 1% x 120 g = 0,01 x 120 g = 1,2 grama Czyli 0,01 x masa maceratu (w gramach) = masa witaminy E (w gramach). Tak samo wygląda to dla olejku eterycznego.

Możesz zalać świeżą porcję ziół już gotowym maceratem, czyli dążyć do wysycenia oleju składnikami roślinnymi. Ekstrakcja nie będzie tak skuteczna, z kolejnej partii ziół wyciągniesz mniej niż z pierwszej, ale macerat i tak będzie zawierał więcej substancji aktywnych. Jeśli zależy Ci na dużym stężeniu, nawet wysyceniu oleju składnikami roślin śmiało powtórz proces

Co zrobić z maceratem? Możesz smarować się już takim lub przekształcić go w inny preparat, np. maść. Przepis tutaj (link) :) Przechowuj go (dziurawcowy też) w ciemnym i zimnym miejscu. W przypadku maceratów spożywczych jak olej czosnkowy czy ziołowy śmiało dodawaj go do potraw.

Teraz do dzieła, wiesz już jak. Śmiało pytaj, jeśli coś jest niejasne. Trzymam kciuki, swoje własne wyroby zielarskie to ogromna radość!

Jak to robić w nieco uproszczonej wersji pokazuję tutaj: