Szałwia czerwona w leczeniu miażdżycy

W Farmakopei chińskiej jest wymieniona jako skuteczny środek przy leczeniu układu krwionośnego. Jak się okazało we współczesnych badaniach, na bazie których powstał ten artykuł, słusznie. Szałwia czerwona pochodzi z Chin i Japonii, ale w polskim klimacie radzi sobie bardzo dobrze, dlatego posadziliśmy ją na naszym polu.

Substancje produkowane przez szałwię czerwoną można podzielić na dwie osobne grupy, rozpuszczalne w wodzie (hydrofilowe) i rozpuszczalne w tłuszczach/alkoholu (lipofilowe). Rozpuszczalne w wodzie są kwasy organiczne - kwasy salwianolowe. W tłuszczach i alkoholu - diterpenoidy i tanszinony. Łącznie to kilkadziesiąt ważnych substancji, a wiele z nich to związki barwne, nadają czerwony kolor korzeniom (5) (6). Stąd pochodzi jej nazwa, korzeń jest czerwony, a kwiaty przyjmują całe spektrum barw od czerwieni przez fiolet, aż po biel. Ze względu na różnorodny charakter tych substancji w terapii polecamy jednoczesne stosowanie wyciągów alkoholowych i wodnych lub ekstraktów. Najprościej jest połączyć przyjmowanie nalewki z piciem odwarów z korzenia szałwii.

Korzeń szałwii czerwonej posiada właściwości, które wykorzystuje się w niekonwencjonalnym leczeniu miażdżycy oraz w profilaktyce miażdżycy. Szałwia hamuje jej rozwój i zapobiega skutkom. To ważne, bo konwencjonalna medycyna nie podkreśla wystarczająco dobrze działań prewencyjnych, a gdy problem już istnieje pozostają interwencje chirurgiczne. W przypadku miażdżycy to profilaktyka ma największy sens. Od razu muszę zaznaczyć, że w tej sprawie dieta i odpowiedni styl życia są podstawą. O tym oraz innych najważniejszych działaniach w zapobieganiu miażdżycy przeczytasz w artykule - "Czym jest miażdżyca? Jak ją leczyć naturalnie?, do którego serdecznie zapraszam.

Składniki aktywne z korzenia szałwii czerwonej wspomagają usuwanie wolnych rodników, które przyspieszają powstawanie zmian miażdżycowych. (4) Wolne rodniki zwiększają stan zapalny w organizmie, a w miejscach gdzie tworzy się blaszka miażdżycowa jest ich duże nagromadzenie. Reakcja zapalna ma miejsce tam, gdzie dopiero zaczynają się zmiany miażdżycowe, a także w już mocno zmienionych naczyniach i właśnie w tych miejscach tworzą się masowo wolne rodniki. Układ odpornościowy wysyła w miejsce objęte zapaleniem makrofagi (komórki żerne, mają zadanie usunąć problem), które doraźnie pomagają i usuwają niewielkie zmiany, ale na przestrzeni czasu nie radzą sobie z zaburzoną sytuacją i obumierają, a ich 'ciała' wypełnione utlenionym cholesterolem stają się częścią blaszki miażdżycowej.

To błędne koło, organizm próbując się ratować sam sobie szkodzi. Mówimy tutaj o zmianach na przestrzeni lat, jednak to właśnie jest sednem niebezpieczeństwa - miażdżyca rozwija się niezauważona latami i wychodzi na wierzch, gdy już jest źle. Działanie przeciwzapalne i zmiatające wolne rodniki pomaga przerwać ten cykl. W ten sposób szałwia chroni śródbłonek naczyń krwionośnych przed zniszczeniem i wyhamowuje narastanie blaszki.

Tanszinony to jedna z głównych grup substancji obecnych w szałwii. Zwiększają dopływ krwi do komórek rozszerzając naczynia krwionośne i ułatwiają jej przepływ. Składniki odżywcze, w tym tlen mogą dotrzeć do komórek mimo blokady jaką jest blaszka. To ważne działanie w miażdżycy, bo skutkiem pogorszonego przepływu jest niedotlenienie tkanek i ich stopniowe lub nagłe, masowe obumieranie (zawał i udar).

Tanszinony działają także przeciwpłytkowo (hamują agregację płytek krwi zapobiegając zatorom), ochronnie na serce (przez zwiększone odżywienie tkanek) i przeciwzapalnie na układ krwionośny poprzez aktywność przeciwwolnorodnikową. Działanie antyoksydacyjne jest także ściśle powiązane z neuroprotekcją, a jednym ze skutków rozwoju miażdżycy może być udar niedokrwienny mózgu. (3) Oznacza to, że szałwia chroni układ nerwowy przed uszkodzeniami.

Tanszinony są rozpuszczalne w alkoholu, zatem nalewka na mocniejszym stężeniu będzie miała takie działanie. Tutaj może pojawić się pytanie o sam alkohol, który stanowczo odradza się osobom z zaawansowaną miażdżycą. Nalewki na korzeniu szałwii przyjmuje się bardzo mało, do kilku mililitrów dziennie, dodatkowo ją popijając lub rozcieńczając. Taka ilość praktycznie nie ma wpływu na organizm i nie stanowi zagrożenia dla chorego. Przestrzegamy przed spożywaniem większych ilości alkoholu!

Kwasy salwianolowe (szałwiowe) to druga ważna grupa związków obecnych w korzeniu szałwii czerwonej. Utrudniają przyczepianie kolejnych płytek krwi do kolagenu, co hamuje przyrost blaszki miażdżycowej. Badacze sugerują, że kwas szałwiowy B (SAB) zakłóca receptor kolagenu α2β1; dzięki czemu płytki krwi nie przyłączają się do niego. (3) Ponadto te kwasy obniżają lepkość osocza i agregację erytrocytów (powstawanie zakrzepów) co zmniejsza prawdopodobieństwo ciągłego narastania blaszki miażdżycowej. To bardzo ważne działanie w hamowaniu rozwoju miażdżycy. Kwasy salwianolowe są rozpuszczalne w wodzie, zatem odwar z korzenia będzie miał takie działanie. W terapii poleca się jednoczesne stosowanie odwarów i nalewki, żeby dostarczyć całe spektrum substancji czynnych.

Ochrona śródbłonka (cienka warstwa komórek powlekająca naczynia krwionośne) i działanie przeciwzapalne zdają się być kluczowe w leczeniu zmian miażdżycowych. Należą do kilku podstawowych strategii jakie warto przyjąć w leczeniu tej choroby.

Szałwia czerwona wykazuje oba te działania. Pozostałe, ważne działania to stopniowe rozpuszczanie blaszki, i zapobieganie jej nawrotom

Profilaktyka miażdżycy z pomocą szałwii czerwonej polega na hamowaniu stanu zapalnego, rozszerzaniu naczyń krwionośnych co odżywia narażone na deficyty komórki ciała (zmniejsza ryzyko zawału oraz udaru) i hamowaniu narastania blaszki miażdżycowej przez zmniejszanie przyczepiania się płytek krwi do blaszki. Zmniejsza narażenie naczyń krwionośnych na działanie wolnych rodników tlenu oraz obniża ciśnienie krwi.

Szałwia czerwonokorzeniowa ma działanie obniżające poziom cholesterolu, który jest jednym z głównych budulców blaszki. Niestety bez odpowiedniej diety bardzo trudno jest go obniżyć, dlatego najpierw należy zadbać o nią, a potem sięgnąć po zioła, suplementy czy leki. Jednym z ważnych składników diety obniżającej poziom cholesterolu jest błonnik, dlatego warto włączyć go do diety. Dużo błonnika zawiera ciemne pieczywo, pełnoziarniste kasze, otręby, czy łuska babki płesznik i jajowatej. Dieta wraz z terapią ziołową potrafi obniżyć go do odpowiedniego poziomu i zahamować narastanie blaszki.

Prawidłowe ciśnienie - dlaczego jest ważne?

Gdy narasta blaszka miażdżycowa pojawiają się takie problemy, jak niedożywienie i niedotlenienie tkanek, jednak poważnie zagrażające życiu sytuacje to zawał i udar. Oba te stany są spowodowane tym samym, zawał ma miejsce w mięśniu sercowym - zwykle obejmując jakąś jego część, a do udaru dochodzi w mózgu i tu także objęty niedotlenieniem jest jakiś jego fragment. Zupełne zatkanie naczynia dostarczającego tlen do mięśnia sercowego lub części mózgu może nastąpić, gdy blaszka będzie już tak duża, że żadna krew nie przepłynie lub będzie krwi zdecydowanie za mało, żeby tkanka przeżyła. Bardzo często jednak zatkanie naczynia jest skutkiem oderwania fragmentu blaszki, który zakleja zupełnie światło naczynia. Może to nastąpić bez wyraźnego powodu, jednak nadciśnienie znacznie zwiększa ryzyko takiej sytuacji. Oznacza bowiem, że krew z większą siłą naciska na blaszkę naruszając ją. (2) W badaniach na szczurach wodny wyciąg z Salvia miltiorrhiza normalizował ciśnienie krwi, tym samym zmniejszając ryzyko oderwania się blaszki miażdżycowej. Podobne działanie można z dużą pewnością podejrzewać u ludzi i tak jest stosowana w TMC.

Mogłoby się wydawać, że można pozbyć się blaszki odrywając ją, jednak nie tędy droga. Oderwana blaszka jest bardzo niebezpieczna, może uszkodzić naczynie powodując wylew lub spowodować zator. Bezpiecznie usuwanie blaszki wymaga środków, które będą ją rozpuszczały powoli i muszą być stosowane bardzo długo. Jedną z takich propozycji jest bromelaina, o której więcej napisaliśmy w artykule Czy bromelaina rozpuszcza blaszki miażdżycowe?

Przy zwiększonym ryzyku miażdżycy i w jej trakcie, szczególnie jeśli w rodzinie pojawiły się te problemy. Po przebyciu udaru, zawału, przy problemach z nadciśnieniem, nadmierną krzepliwością, przy podwyższonym poziomie cholesterolu. O profilaktykę miażdżycy powinny zadbać osoby w grupie ryzyka, a jest nią grupa wiekowa 50+ oraz osoby z nadwagą i otyłością. Osoby spoza tej grupy niestety też są nią zagrożone, szczególnie jeśli prowadzą mało aktywny tryb życia i nie dbają o zdrową dietę, jednak ryzyko jest mniejsze.

Nie zaleca się osobom, które są narażone na krwawienia z powodu zmniejszenia krzepliwości krwi. Uwaga przy jednoczesnym stosowaniu leków/ziół/suplementów, które rozrzedzają krew (np. warfaryna). Należy także zachować ostrożność i być w kontakcie z lekarzem jeśli stosowane są leki/zioła obniżające ciśnienie. Standardowo z braku badań nie zaleca się jej kobietom w ciąży, chociaż nie ma też przeciwwskazań.