Zioła na obniżenie ciśnienia krwi – co pić, jakie zioła wybrać?

To właśnie tutaj do akcji wkraczają zioła obniżające ciśnienie i profilaktyka. Kluczem nadal jest jednak indywidualne podejście, uwzględniające przyczynę nadciśnienia oraz mechanizmy jego regulacji. Bo zioła nie działają jedynie poprzez jeden mechanizm – ich składniki aktywne mogą wpływać na różne aspekty regulacji ciśnienia krwi. Dzięki temu można dobrać rośliny, które celują w konkretny problem i wspomagają terapię w sposób dopasowany do danej osoby. To podejście pozwala nie tylko skutecznie pomóc w obniżeniu ciśnienia, ale też wspierać organizm w sposób bardziej naturalny i zgodny z jego indywidualnymi potrzebami.

Warto również pamiętać, że stosowanie ziół powinno być skonsultowane z lekarzem, zwłaszcza jeśli przyjmujemy inne leki, by uniknąć niepożądanych interakcji.

Jeśli zastanawiasz się czy warto włączyć zioła na nadciśnienie do swojej terapii, oto kilka wskazówek.

Kiedy stosować zioła na nadciśnienie tętnicze?

Kiedy warto stosować zioła?

Przy łagodnym nadciśnieniu

Jeśli Twoje ciśnienie jest podwyższone (czyli skurczowe ciśnienie wynosi 120–139 mmHg, a rozkurczowe 80–89 mmHg), ale jeszcze nie w takim stopniu, aby wymagało to interwencji farmakologicznej, wprowadzenie ziół moczopędnych i rozszerzających naczynia może pomóc uregulować je w naturalny sposób.

Profilaktycznie

W przypadku osób z grup ryzyka, np. z predyspozycjami genetycznymi, palących, spożywających alkohol, żyjących w stresie lub z niską aktywnością fizyczną, zioła mogą być częścią profilaktyki.

Jako wspomaganie terapii farmakologicznej

Zioła mogą być stosowane jako uzupełnienie terapii farmakologicznej, np. diuretyków czy inhibitorów ACE, pod warunkiem konsultacji z lekarzem. Współczesne badania pokazują, że niektóre zioła mogą działać synergistycznie z lekami na nadciśnienie, wspierając ich działanie i jednocześnie łagodząc skutki uboczne.

W przypadku dokuczliwych reakcji na leki przeciwnadciśnieniowe

Niektóre osoby doświadczają skutków ubocznych konwencjonalnej terapii, takich jak przewlekłe zmęczenie, osłabienie, bóle i zawroty głowy czy zaburzenia elektrolitowe. W takich przypadkach włączenie ziół może pomóc zmniejszyć dawkę leków (oczywiście pod kontrolą lekarza) i zredukować niepożądane efekty.

Dla dodatkowych korzyści

Zioła mogą wpływać także na obniżenie cholesterolu i poprawę krążenia. Zioła bogate w przeciwutleniacze mogą przeciwdziałać uszkodzeniom naczyń krwionośnych i poprawiać ich elastyczność.

W celu relaksacji

Zioła uspokajające mogą pomóc w redukcji zbyt wysokiego ciśnienia spowodowanego stresem. Przewlekły stres może pobudzać układ współczulny i podnosić ciśnienie. Rośliny adaptogenne pomagają organizmowi lepiej radzić sobie z napięciem, co może wspierać regulację ciśnienia.

Stosowanie ziół na ciśnienie to jedno. Musisz wiedzieć, że sposobów na regulację ciśnienia jest więcej. Co jeszcze możesz dla siebie zrobić, jeśli masz podwyższone ciśnienie?

Mając w głowie te wszystkie wskazówki, pora przyjrzeć się kilku naturalnym środkom na nadciśnienie, które oferuje nam natura (wspierana dowodami przez współczesną naukę!). Oto najpopularniejsze zioła na ciśnienie, które warto rozważyć w profilaktyce i wspomaganiu leczenia nadciśnienia.

Naturalne zioła na nadciśnienie

Arjuna (Terminalia arjuna)

Arjuna, znana również jako Terminalia arjuna, to wspaniałe, wiecznie zielone drzewo należące do rodziny trudziczkowatych (Combretaceae), osiągające do 30 m wysokości. Arjuna występuje głównie w Indiach, a także w lasach Sri Lanki, Birmy i Mauritiusa. Jej sproszkowana kora od wieków wykorzystywana jest w medycynie ajurwedyjskiej do wspierania zdrowia serca. I nic dziwnego, bo arjuna wspiera jego funkcje na wiele sposobów – poprawiając krążenie krwi, obniżając ciśnienie i działając antyoksydacyjnie. Jakie dokładnie mechanizmy stoją za jej działaniem? A jeszcze dokładniej: jak arjuna obniża ciśnienie?

Po pierwsze, kora z arjuny zawiera taniny. Możliwe, że to właśnie one są odpowiedzialne za obserwowany w badaniach efekt hipotensyjny. Taniny zwiększają syntezę tlenku azotu (NO) – a NO to substancja, która powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co obniża ciśnienie.

Arjuna działa podobnie do beta-blokerów, czyli leków, które spowalniają pracę serca i obniżają ciśnienie krwi. Blokując receptory reagujące na adrenalinę i noradrenalinę, pomaga zapobiegać przyspieszonemu biciu serca i rozszerza naczynia krwionośne, co prowadzi do obniżenia ciśnienia.

Po trzecie, arjuna obniża ciśnienie krwi i wpływa na pracę serca również za pośrednictwem mechanizmów związanych z acetylocholiną, neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym m.in. za spowalnianie pracy serca i rozszerzanie naczyń krwionośnych.

To nie wszystko, arjuna wykazuje też działanie moczopędne. Działanie moczopędne oznacza, że organizm wydala więcej wody i sodu wraz z moczem. To bezpośrednio wpływa na obniżenie ciśnienia krwi, ponieważ prowadzi do zmniejszenia objętości krwi.

Wiesz już, że arjuna wykazuje szerokie możliwości w zakresie obniżania ciśnienia. To jednak tylko wycinek jej możliwości. Roślina ta działa również kardioprotekcyjnie, wzmacniając serce i poprawiając jego ukrwienie, co może być korzystne w przypadku choroby wieńcowej, niewydolności serca i arytmii. Ponadto reguluje poziom cholesterolu, zapobiegając miażdżycy i chroniąc naczynia przed uszkodzeniem. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym neutralizuje wolne rodniki i redukuje stan zapalny.

[2]

Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna)

Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) to krzew o ciernistych gałęziach z rodziny różowatych (Rosaceae). Owoce i kwiatostan głogu od wieków stosowane są w medycynie tradycyjnej, szczególnie w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Dobroczynne działanie głogu wynika z bogactwa substancji aktywnych, takich jak flawonoidy (hiperozyd, rutyna, kwercetyna) oraz procyjanidyny.

Głóg, podobnie jak arjuna, wpływa na zwiększoną produkcję tlenku azotu (NO), który, jak już wiesz, rozluźnia mięśnie naczyń krwionośnych i obniża ciśnienie krwi.

Głóg może także spowalniać rytm serca, ale w inny sposób niż beta-blokery – zamiast blokować adrenalinę, aktywuje układ przywspółczulny, co pomaga utrzymać regularny rytm serca bez ryzyka arytmii. Dodatkowo wykazuje silne działanie przeciwzapalne, zmniejszając obrzęki i hamując reakcje zapalne, co może wspierać zdrowie serca i naczyń krwionośnych.

W przeglądzie z 2019 roku opublikowanym w Advances in Integrative Medicine analizowano dostępne badania dotyczące skuteczności działania głogu na ciśnienie krwi. Jego wyniki sugerują, że głóg może skutecznie obniżać ciśnienie krwi, zwłaszcza przy dłuższym stosowaniu (co najmniej 12 tygodni) i odpowiedniej dawce (900 do 1200 mg ekstraktu dziennie) [3].

[4, 5]

Szałwia (Salvia miltiorrhiza)

Szałwia czerwona (Salvia miltiorrhiza), znana również jako danshen, to kolejna roślina ceniona w tradycyjnej medycynie. W Chinach jest stosowana od wieków w terapii schorzeń układu sercowo-naczyniowego.

Ekstrakt z szałwii czerwonej wykazuje działanie rozszerzające naczynia krwionośne, oczywiście! Jednak pewną ciekawostką w jej przypadku jest to, że efekt ten nie zależy tylko od klasycznych czynników śródbłonkowych, takich jak tlenek azotu. Szałwia bezpośrednio aktywuje kanały potasowe w mięśniach gładkich naczyń krwionośnych, prowadząc do ich rozluźnienia i rozszerzenia, co także skutkuje spadkiem ciśnienia krwi.

Ekstrakt z szałwii ma również zdolność do zmniejszania stanu zapalnego w naczyniach. Zawarte w nim związki, takie jak tanshinon IIA i kwas salvianolowy B, wykazują silne działanie antyoksydacyjne, neutralizujące wolne rodniki, które mogą uszkadzać ściany naczyń i przyczyniać się tym samym do wzrostu ciśnienia krwi.

W randomizowanym, podwójnie ślepym badaniu klinicznym z udziałem pacjentów z łagodnym lub umiarkowanym nadciśnieniem, którzy przyjmowali standardowe leki przeciwnadciśnieniowe, dodatkowe zastosowanie mieszanki zawierającej Salvia miltiorrhiza jako terapii wspomagającej przyniosło następujące efekty:

• Obniżenie ciśnienia skurczowego średnio o 13,8 mmHg
• Zmniejszenie tętna średnio o 3,2 uderzeń na minutę

[6]

Eksperymenty wykazały, że ekstrakt z szałwii czerwonej skutecznie obniżył skurczowe ciśnienie krwi zarówno profilaktycznie (znacząco ograniczając nasilenie nadciśnienia), jak i terapeutycznie (u zwierząt z rozwiniętym nadciśnieniem obniżał ciśnienie skurczowe w ciągu dwóch tygodni, a efekt był długotrwały i nie powodował efektu odbicia po odstawieniu ekstraktu [6, 7].

Efekt odbicia to zjawisko, w którym po nagłym odstawieniu leku organizm reaguje przeciwstawnym nasilonym działaniem, często silniejszym niż pierwotny stan chorobowy [6, 7].

Kurkumina

Kurkumina czyli aktywny składnik kurkumy (Curcuma longa), od dawna jest stosowana w medycynie ajurwedyjskiej i Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Działanie kurkuminy nie jest jednowymiarowe – wpływa ona na wiele mechanizmów regulujących ciśnienie krwi, również w całkiem zaskakujący sposób:

Kurkumina wpływa na mikrobiotę jelitową i oś jelito-mózg

Kurkumina wspiera zdrowie jelit, co może mieć pozytywny wpływ na ciśnienie krwi.

W naszych jelitach żyją miliardy bakterii, które pomagają trawić jedzenie, ale także wpływają na stan zapalny w organizmie, gospodarkę wodną i poziom elektrolitów – wszystkie te czynniki mają znaczenie dla ciśnienia krwi.

Kurkumina pomaga przywrócić równowagę bakterii jelitowych, zmniejszając ilość tych, które mogą sprzyjać nadciśnieniu (Firmicutes), a zwiększając ilość tych, które są korzystne (Bacteroidetes). Dzięki temu poprawia się trawienie i zmniejsza stan zapalny, który może osłabiać naczynia krwionośne.

Dodatkowo kurkumina zwiększa produkcję maślanu, czyli związku, który działa przeciwzapalnie i wzmacnia barierę jelitową. Zdrowe jelita lepiej regulują wchłanianie płynów i elektrolitów, co pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi.

Z tego działania mogą skorzystać szczególnie pacjenci z nadciśnieniem związanym z zaburzeniami mikrobioty jelitowej.

Kurkumina zmniejsza aktywność układu współczulnego

Nadciśnienie często wiąże się z nadmierną aktywnością układu współczulnego (tzw. "tryb walki lub ucieczki"). Kurkumina obniża poziom noradrenaliny (która wpływa na skurcz naczyń krwionośnych), co skutkuje rozszerzeniem naczyń i obniżeniem ciśnienia.

Za to działanie mogą być kurkuminie wdzięczne szczególnie osoby z nadciśnieniem związanym ze stresem i nadmierną aktywnością układu współczulnego.

Kurkumina hamuje neurozapalenie w mózgu

W naszym mózgu znajdują się komórki odpornościowe, które czasami działają zbyt intensywnie, wywołując stan zapalny i stres. To może negatywnie wpływać na naczynia krwionośne i prowadzić do podwyższenia ciśnienia. Kurkumina działa jak naturalna osłona, pomagając tym komórkom pracować w sposób bardziej zrównoważony – zmniejsza stan zapalny, chroni komórki nerwowe przed uszkodzeniem i wspiera lepszy przepływ krwi.

Dzięki temu mózg funkcjonuje sprawniej, naczynia krwionośne są bardziej elastyczne, a ciśnienie może się unormować.

Wspaniałe i unikalne w świetle innych przedstawionych przeze mnie substancji mechanizmy działania kurkuminy postanowiono przetestować w badaniach.

Przeprowadzono badanie na grupie nadciśnieniowych szczurów, którym podawano kurkuminę w różnych dawkach. Odnotowano znaczący spadek ciśnienia skurczowego i średniego ciśnienia tętniczego po 12 tygodniach stosowania kurkuminy. Efekt ten był zauważalny zarówno przy niższej, jak i wyższej dawce. Zanotowano także zmniejszenie przerostu serca, który jest częstym powikłaniem nadciśnienia. Kurkumina była dobrze tolerowana i nie powodowała negatywnych efektów [8].

Ze względu na dość unikalne działanie kurkuminy, z jej dobrodziejstw mogą skorzystać osoby z nadciśnieniem opornym, u których standardowa terapia nie przynosi wystarczających efektów.

Dawkowanie:

• 100-300 mg/kg masy ciała – dawka stosowana w badaniach na szczurach. Rekomendowana dawka u ludzi to ok. 500-2000 mg dziennie.

• Stosuj regularnie przez min. 8-12 tygodni dla uzyskania trwałych efektów.

• Kurkuminę przyjmuj najlepiej po posiłku zawierającym tłuszcze, bowiem poprawiają one jej wchłanianie.

[8, 9]

Resweratrol

Resweratrol to naturalny polifenol występujący w czerwonym winie, winogronach, orzeszkach ziemnych i jagodach. Znany jest ze swoich właściwości antyoksydacyjnych, kardioprotekcyjnych i rozszerzających naczynia krwionośne.

Resweratrol wpływa na wiele mechanizmów regulujących ciśnienie krwi, co sprawia, że jego działanie jest kompleksowe. Zwiększa on produkcję tlenku azotu, co, jak już wiesz, rozszerza naczynia i wywołuje spadek ciśnienia krwi.

Resweratrol poprawia także funkcję naczyń, redukuje stres oksydacyjny i zapobiega przerostowi lewej komory serca.

Badania na zwierzętach pokazały, że kiedy przez kilka tygodni podawano resweratrol, naczynia krwionośne stawały się bardziej elastyczne, krew płynęła łatwiej, a ciśnienie nie rosło tak, jak w grupie zwierząt, które go nie otrzymywały. Oznacza to, że resweratrol może wspierać lepszy przepływ krwi, co pomaga sercu pracować spokojniej [10].

Co ciekawe, kiedy resweratrol został odstawiony, ciśnienie krwi szybko wróciło do poprzedniego poziomu. To oznacza, że jego działanie utrzymuje się tylko wtedy, gdy jest regularnie spożywany – podobnie jak w przypadku wielu leków czy zdrowej diety, które działają, dopóki się je stosuje [10].

Dawkowanie:

Dawki stosowane u zwierząt były wyższe (146-320 mg/kg), ale w przeliczeniu na ludzi 50-200 mg dziennie powinno być wystarczające.

Warto zwrócić uwagę na formę resweratrolu:

Trans-resweratrol – biologicznie aktywna forma o wyższej przyswajalności.

Resweratrol mikrokapsułkowany – lepiej wchłaniany przez organizm.

Kiedy stosować?

Regularnie – badania pokazują, że efekt wymaga długoterminowego stosowania.

Najlepiej z tłuszczami – poprawia to jego wchłanianie.

[10, 11]

Ekstrakt z pestek winogron OPC i produkty winogronowe

Produkty winogronowe, takie jak sok z winogron, ekstrakt z pestek winogron oraz opisany wyżej resweratrol są od dawna badane pod kątem ich wpływu na zdrowie układu sercowo-naczyniowego.

Wykazują one wpływ na enzym ACE – polifenole mogą hamować enzym konwertujący angiotensynę (ACE), co zmniejsza powstawanie angiotensyny II – silnego czynnika podnoszącego ciśnienie.

Kolejny mechanizm ich działania to zwiększenie produkcji tlenku azotu (NO) przez flawonoidy zawarte w winogronach. Większa produkcja NO to sygnał do rozszerzenia naczyń, a skutek to obniżenie ciśnienia krwi.

Ekstrakt z pestek winogron zmniejsza także produkcję reaktywnych form tlenu (ROS), a efektem jest ochrona naczyń krwionośnych przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Antocyjany i proantocyjanidyny poprawiają funkcję śródbłonka.

Co to znaczy?

Śródbłonek to cienka warstwa komórek wyściełających wnętrze naczyń krwionośnych. Jego głównym zadaniem jest utrzymywanie elastyczności naczyń, co pozwala na płynny przepływ krwi. Gdy śródbłonek działa dobrze, naczynia łatwo się rozszerzają i kurczą, dostosowując się do potrzeb organizmu.

Antocyjany i proantocyjanidyny zawarte w ekstrakcie z pestek winogron wzmacniają śródbłonek, poprawiają jego elastyczność i pomagają regulować ciśnienie krwi.

Dodatkowym, ciekawym i cennym efektem stosowania produktów winogronowych jest regulacja gospodarki lipidowej i glikemicznej:

• Obniżenie poziomu LDL ("złego" cholesterolu)
• Podniesienie poziomu HDL ("dobrego" cholesterolu)
• Zwiększenie wrażliwości na insulinę, co pomaga osobom z nadciśnieniem związanym z zespołem metabolicznym.

Produkty winogronowe zmniejszają także poziomy markerów zapalnych, wpływając na redukcję przewlekłego stanu zapalnego, który często towarzyszy nadciśnieniu.

Najlepszą formą suplementacji jest ekstrakt z pestek winogron, ponieważ zawiera wysokie stężenie polifenoli. Z jego zażywania skorzystają osoby z nadciśnieniem i towarzyszącymi przypadłościami metabolicznymi, takimi jak insulinooporność i otyłość, z wysokim BMI (powyżej 30 kg/m2).

Dawkowanie:

Ekstrakt z pestek winogron w dawce 150-400 mg dziennie.

[12]

Jemioła (Viscum album)

Jemioła pospolita (Viscum album) to półpasożytnicza roślina lecznicza od dawna wykorzystywana w medycynie naturalnej, głównie w Europie i Azji, jako środek wspomagający leczenie chorób sercowo-naczyniowych.

Badania nad działaniem jemioły wskazują, że jej ekstrakt wykazuje właściwości obniżające ciśnienie krwi poprzez kilka mechanizmów.

W naczyniach krwionośnych znajdują się specjalne kanały wapniowe, które są odpowiedzialne za ich kurczenie, co prowadzi do wzrostu ciśnienia. Jemioła działa jak naturalny bloker tych kanałów, co pozwala naczyniom się rozszerzyć, a krwi swobodniej płynąć, co skutkuje obniżeniem ciśnienia.

Dodatkowo jemioła pomaga w regulacji reakcji organizmu na stres, który często jest przyczyną podwyższonego ciśnienia. W sytuacjach stresowych organizm wydziela noradrenalinę, hormon, który przyspiesza bicie serca i zwęża naczynia krwionośne. Ekstrakt z jemioły ogranicza jej działanie, sprawiając, że serce pracuje spokojniej, a naczynia się rozszerzają. To pomaga utrzymać stabilne ciśnienie.

Jemioła może również wpływać na nadnercza – gruczoły, które produkują wspomniane wyżej hormony, takie jak adrenalina i noradrenalina. Ich mniejsze wydzielanie oznacza mniej pobudzenia i mniejszy wpływ na wzrost ciśnienia. Dzięki temu organizm pozostaje w bardziej zrównoważonym stanie, a układ krążenia funkcjonuje spokojniej.

Dzięki tym właściwościom jemioła może być naturalnym wsparciem dla osób z nadciśnieniem, zwłaszcza tych, u których wzrost ciśnienia jest związany ze stresem i napięciem.

Podsumowując, jemioła wykazuje wielokierunkowe działanie przeciwnadciśnieniowe, a efektem tych mechanizmów jest rozszerzenie naczyń krwionośnych i obniżenie ciśnienia krwi.

Dawki u ludzi nie są jeszcze dokładnie określone – w badaniach na zwierzętach stosowano dawkę 150 mg/kg masy ciała ekstraktu z jemioły.

[13, 14]

Zioła na nadciśnienie – które można stosować, a których unikać?

Czy to koniec? Oczywiście, że nie! Opisane wyżej rośliny to istni przeciwnadciśnieniowi mocarze, ale natura ma w zanadrzu o wiele więcej substancji, które mogą wspomagać człowieka w omawianej w tym artykule przypadłości.

[15]

Jak skorzystać z połączonej mocy ziół przeciwnadciśnieniowych?

Co pić na obniżenie ciśnienia?

Oto przykład mieszanki ziołowych na nadciśnienie z książki Medycyna naturalna wydanej w 1991 roku.

Mieszanka ziół na nadciśnienie:

Ziele glistnika (Herba Chelidonii) 15 g

Ziele jemioły (Herba Visci) 30 g

Owoc głogu (Fructus Crataegi) 30 g

Ziele skrzypu (Herba Equiseti) 30 g

Przygotowanie i stosowanie:

• 1 łyżkę stołową zalej 1 szklanką gorącej wody.

• Zamieszaj.

• Przykryj.

• Odstaw na 15 min.

• Przecedź.

• Pij letni napój 3 razy dziennie przed jedzeniem.

Została nam jeszcze jedna kwestia - których ziół unikać?

Zioła, których należy unikać przy nadciśnieniu

Niektóre zioła mogą podnosić ciśnienie krwi lub zakłócać działanie leków przeciwnadciśnieniowych. Poniżej znajduje się lista ziół, których osoby z nadciśnieniem powinny unikać.

Zioła mogą być skutecznym wsparciem w terapii nadciśnienia, ale ich stosowanie wiąże się z potencjalnymi zagrożeniami, które warto znać:

• Interakcje z lekami – zioła mogą wzmacniać działanie leków na nadciśnienie lub powodować skutki uboczne.

• Brak standaryzacji – zawartość substancji aktywnych w ziołach różni się w zależności od sposobu uprawy i przetwarzania, co utrudnia precyzyjne dawkowanie.

• Ryzyko alergii i nietolerancji – niektóre osoby mogą reagować na zioła alergicznie lub doświadczać problemów trawiennych.

Jak bezpiecznie stosować zioła?

Po pierwsze, skonsultuj to lekarzem, zwłaszcza jeśli już przyjmujesz leki na nadciśnienie.

Po drugie, wprowadzaj zioła stopniowo, obserwując uważnie reakcje swojego organizmu.

Po trzecie, zwracaj szczególną uwagę na dawki – ich przekroczenie może prowadzić do zbyt niskiego ciśnienia.

Po czwarte, kupuj zioła u sprawdzonych dostawców, unikniesz w ten sposób zanieczyszczeń i produktów niskiej jakości.

Zioła na obniżenie ciśnienia krwi mogą być bezpiecznym i skutecznym wsparciem w leczeniu nadciśnienia, pod warunkiem ich odpowiedniego stosowania. Kluczem jest umiar, właściwy dobór roślin oraz konsultacja ze specjalistą, aby uniknąć potencjalnych interakcji i zagrożeń. Naturalne terapie z wykorzystaniem ziół mogą stanowić cenne uzupełnienie zdrowego stylu życia, obejmującego odpowiednią dietę, regularną aktywność fizyczną oraz redukcję stresu.