Właściwości CBD
Przeciwlękowe
Przeciwlękowe działanie CBD to jedna z pierwszych dobrze udokumentowanych właściwości tej substancji. Testowano ją wielokrotnie w eksperymentach na zwierzętach oraz kilkukrotnie w badaniach z udziałem ludzi od początku trwania badań nad CBD. Pozytywne wyniki uzasadniają wykorzystanie tej substancji w zaburzeniach lękowych, do których należą fobie (np. fobia społeczna), zaburzenia obsesyjno-kompulsywne oraz zespół lęku panicznego i zespół lęku uogólnionego. Słuszne wydaje się być także stosowanie CBD przez osoby bez zdiagnozowanych zaburzeń, ale z wysoką wrażliwością i podatnością na stres, odczuwających napięcie przed wystąpieniami publicznymi i spotkaniami towarzyskimi, czy nawet przez osoby zwyczajnie nieśmiałe [1, 2, 3].
W eksperymentach na zwierzętach testowano wpływ CBD na różne modele zaburzeń lękowych. CBD ograniczało zachowania lękowe i kompulsywne oraz napady paniki u zwierząt. Redukowało też takie objawy jak podniesione tętno i ciśnienie tętnicze krwi. Warto tu wspomnieć, że pozytywne efekty pojawiały się przy umiarkowanych dawkach CBD (10 mg/kg), natomiast nie były widoczne przy dawkach bardzo wysokich (100 mg/kg) [3, 4]. Zjawisko to potwierdziło najnowsze badanie z udziałem ludzi [6].
Jednym z ważniejszych badań klinicznych jest próba, w której testowano wpływ CBD na pacjentów z fobią społeczną, którzy zostali poddani symulacji wystąpienia publicznego. 1,5 h przed wystąpieniem pacjenci otrzymali 600 mg CBD lub placebo. Podczas doświadczenia mierzono ich nastrój i samoocenę za pomocą skali oraz parametry fizjologiczne, czyli tętno i ciśnienie krwi. CBD istotnie zmniejszyło lęk przed wystąpieniem i uczucie dyskomfortu w trakcie przemówienia, a także zredukowało negatywne objawy poznawcze, takie jak zapominanie czy dekoncentracja [5]. W 2017 r. pojawiło się badanie z udziałem zdrowych uczestników, którzy występowali publicznie. W ich wypadku CBD również wykazało działanie przeciwlękowe. Najefektywniejsza dawka wynosiła 300 mg [6].
CBD istotnie zmniejszyło lęk przed wystąpieniem i uczucie dyskomfortu w trakcie przemówienia, a także zredukowało negatywne objawy poznawcze, takie jak zapominanie czy dekoncentracja.
Antydepresyjne
Badania na zwierzętach wykazały, że CBD wykazuje duży potencjał terapeutyczny w przypadku depresji. Przypuszcza się, że główny mechanizm, który za tym stoi, to aktywacja przewodnictwa serotoninergicznego, czyli uwrażliwianie receptorów 5-HT(1A) [7, 8, 9]. Inny przypuszczalny mechanizm polega na tym, że CBD, działając przeciwzapalnie, zmniejsza poziom cytokin prozapalnych w organizmie, które sprzyjają degradacji tryptofanu – prekursora serotoniny [10]. Antydepresyjne działanie CBD związane jest też z aktywacją układu endokannabinoidowego, o którym będzie mowa poniżej.
Podawanie CBD zwierzętom, u których wywołano depresję, skutkowało zmniejszeniem depresyjnych zachowań w standardowych testach już po jednorazowym podaniu. Zwierzęta wykazywały się zwiększoną ruchliwością, ciekawością i motywacją, a poziom serotoniny w ich mózgach wzrastał [7, 8, 9].
Przeciwzapalne i antyoksydacyjne
Stres oksydacyjny i wolne rodniki tlenowe powstają w naszym organizmie nieustannie w wyniku naturalnych, codziennych reakcji biochemicznych. Są potrzebne, aby aktywować układ immunologiczny do obrony przed patogenami i wywoływać procesy naprawcze w komórkach i tkankach. Jednak nadmiar wolnych rodników prowadzi do zmian niekorzystnych, takich jak uszkodzenia narządów, powstawanie stanów zapalnych i reakcji autoimmunologicznych. Taka sytuacja pojawia się, gdy nasz organizm przeciążony jest chorobą, kiepskim stylem życia, zanieczyszczonym powietrzem lub stresem emocjonalnym i może doprowadzić do rozwoju dalszych chorób i powikłań [11].
Wyjątkowo silne właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne CBD są podstawowym argumentem dla zastosowania tej substancji w chorobach autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego Crohna), czy choroby zapalne skóry (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, egzema). CBD hamuje reakcje prozapalne na drodze kilku mechanizmów, a ponadto obniża poziom stresu oksydacyjnego i redukuje uszkodzenia wywoływane przez wolne rodniki tlenowe [11].
Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne tej substancji przyczynia się również do zapobiegania szeregu chorób, które są wynikiem nadmiaru stresu oksydacyjnego w organizmie i podwyższonego poziomu cytokin prozapalnych. Należą do nich m.in. wszelkie nowotwory, miażdżyca, cukrzyca, zespół metaboliczny, nadciśnienie, zapalenie stawów, czy choroby neurodegeneracyjne [11].
Liczne badania sugerują, że zastosowanie CBD w powyższych przypadkach jest bardzo obiecujące. Oto przykładowe z nich:
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – doustne podawanie myszom CBD poskutkowało zahamowaniem rozwoju RZS i uchroniło ich stawy przed poważnym uszkodzeniem [12].
Cukrzyca – w przypadku myszy, którym wywołano cukrzycę, a następnie podawano CBD, choroba rozwinęła się u 30% z nich, podczas gdy w nieleczonej grupie kontrolnej cukrzyca wystąpiła u 86% [13].
Choroby zapalne jelit – CBD zmniejszyło uszkodzenia i stan zapalny w tkance jelitowej pobranej od pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego [14].
Łuszczyca – w badaniu laboratoryjnym CBD oraz inne kannabinoidy zahamowały nadmierną proliferację keratynocytów, czyli główny proces stojący za powstawaniem i rozwojem zmian łuszczycowych [15].
Pozytywny wpływ na strukturę i funkcjonowanie mózgu
Neuroprotekcyjne właściwości CBD mają ogromne znaczenie w chorobie Parkinsona i Alzheimera, w padaczce, stwardnieniu rozsianym i demencji oraz w rekonwalescencji po udarze mózgu. Polegają one przede wszystkim na zapobieganiu uszkodzeniom w tkance mózgowej wywołanym przez wolne rodniki i cytokiny prozapalne. Wzrost produkcji wolnych rodników tlenowych i azotowych oraz cytokin prozapalnych w mózgu przez tzw. mikroglej ma miejsce w przypadku uszkodzenia mózgu, co może być zarówno przyczyną jak i skutkiem powyższych chorób i prowadzi do wtórnych uszkodzeń w strukturze mózgu. Badania wykazały, że CBD skuteczniej ogranicza śmierć komórek nerwowych wywołaną przez wolne rodniki niż witamina C czy E – jedne z najlepiej poznanych antyoksydantów [16, 17].
Co więcej CBD pobudza neurogenezę, czyli tworzenie się nowych komórek i połączeń nerwowych. W związku z tym CBD może być wsparciem nie tylko dla pacjentów cierpiących na choroby neurodegeneracyjne, lecz także dla osób starszych oraz dla tych, którzy chcą poprawić swoją pamięć i zdolności poznawcze [18]. Dodatkowo CBD może zredukować powstawanie uszkodzeń w układzie nerwowym wynikających ze stosowania używek, takich jak alkohol, tytoń, czy narkotyki, oraz pobudzić procesy naprawcze w tkance mózgowej [19, 20].
Dla dociekliwych: poniższy obrazek przedstawia mechanizmy stojące za neuroprotekcyjnym działaniem CBD.
Z artykułu A. Campos i wsp.: Cannabidiol, neuroprotection and neuropsychiatric disorders
Przeciwnowotworowe
Liczne badania in vivo oraz in vitro ukazują ogromny potencjał wykorzystania CBD w terapiach nowotworowych [21]. Obecnie kannabinoidy stosuje się chorych na raka głównie w celu złagodzenia bólu, poprawienia apetytu i ograniczenia wymiotów. Jednak pojawia się coraz więcej dowodów na to, że CBD może hamować rozwój nowotworów i to na drodze wielu mechanizmów. Badania nad modelami różnych rodzajów nowotworów, takich jak nowotwór płuca, trzustki, macicy, piersi, skóry, tarczycy, prostaty i jelita grubego sugerują, że CBD może zatrzymać proliferację, czyli namnażanie komórek nowotworowych oraz wywołać ich apoptozę (samozniszczenie). CBD wykazuje ponadto zdolność do hamowania migracji i adhezji komórek nowotworowych, zapobiegania przerzutom i ograniczania angiogenezy nowotworowej, czyli tworzenia się naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych [22].
Pozostałe:
Przeciwpsychotyczne właściwości CBD mogą być wykorzystane w leczeniu schizofrenii.
Przeciwdrgawkowe działanie CBD może przynieść wielką ulgę pacjentom chorym na padaczkę – badania wykazały, że CBD znacznie ogranicza częstość występowania napadów padaczkowych [24].
Przeciwbólowe i antyspastyczne właściwości kannabinoidów wykorzystuje się w terapii stwardnienia rozsianego (MS). Działanie antyspastyczne polega na zmniejszaniu nadmiernego napięcia mięśni, które powoduje ich sztywność i ogranicza zakres ruchów. Zaprojektowano lek o nazwie Sativex, który jest połączeniem CBD i THC w stosunku 1:1. Kilka badań klinicznych z udziałem pacjentów z MS wykazało, że Sativex istotnie ograniczył spastyczność i bóle mięśni oraz wynikające z tego problemy ze snem [25].
CBD a układ endokannabinoidowy
Elementy układu endokannabinoidowego (ECS) zaczęto odkrywać stosunkowo niedawno, czyli w latach 60. ubiegłego wieku. Jego nazwa wzięła się stąd, że regulujące go cząsteczki – endokannabinoidy – podobne są funkcjonalnie do składników aktywnych marihuany. Oznacza to, że nasz organizm potrafi wytworzyć endogenne THC. Układ ECS składa się więc z tych cząsteczek, czyli agonistów, oraz z receptorów, na które cząsteczki te oddziałują. Receptory, zwane CB1 i CB2, zlokalizowane są głównie w układzie nerwowym, immunologicznym i trawiennym, a ponadto w niemal każdym narządzie wewnętrznym i na skórze.
Rolą układu ECS jest regulacja codziennego funkcjonowania organizmu i utrzymywanie homeostazy. Jest on także odpowiedzialny za adaptację organizmu do zmieniających się warunków otoczenia. Układ ten wpływa na:
- okołodobowy rytm snu i czuwania,
- apetyt i trawienie,
- nastrój,
- kontrolę ruchów ciała,
- odporność,
- płodność,
- układ nagrody,
- motywację,
- odczuwanie bólu,
- pamięć,
- regulację temperatury [26, 27].
THC po przedostaniu się do organizmu pełni rolę agonisty w układzie ECS. CBD z kolei nie oddziałuje bezpośrednio na receptory układu, lecz wpływa na enzym FAAH, którego rolą jest rozkładanie nadmiaru jednego z endokannabinoidów, zwanego anandamidem. CBD hamuje ten rozkład, powodując zwiększenie poziomu anandamidu w organizmie. Anandamid wiąże się z receptorem CB1 układu ECS i odpowiada m.in. za dobry nastrój i odczuwanie przyjemności.
Ponadto CBD podnosi produkcję endokannabinoidu 2-AG, który wiąże się zarówno z receptorem CB1 jak i CB2, wpływając tym samym na regulację całego układu ECS [28].
CBD a sen
CBD, wpływając na funkcjonowanie układu ECS, wpływa też pośrednio na sen, jednak nie tak jak THC, który wykazuje silne właściwości sedacyjne. CBD, jako związek o działaniu przeciwstawnym do THC, powoduje zwiększenie poziomu energii. Jego wpływ na sen polega na tym, że poprzez zwiększenie aktywności organizmu w ciągu dnia, wywołuje jego głębszy i dłuższy wypoczynek w nocy. Właściwości antystresowe CBD także mają tu znaczenie. Badania wykazały, że CBD nie działa nasennie tak jak THC, lecz promuje zdrowy i stabilny sen, wydłuża fazę REM, sprzyja regeneracji i pomaga z łatwością wstać rano z łóżka [29, 30].
Zastosowanie CBD
Lecznicze:
zaburzenia lękowe: fobia społeczna i inne, zespół lęku panicznego, zespół lęku uogólnionego, mieszane zaburzenia lękowo-depresyjne, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
depresja
choroby autoimmunologiczne: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), choroby zapalne jelit, choroby zapalne skóry
choroby metaboliczne: cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie, zespół metaboliczny
choroby neurodegeneracyjne: choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, demencja
rekonwalescencja po udarze mózgu
padaczka
nowotwory
schizofrenia
Korzyści ze stosowania CBD przez osoby zdrowe:
poprawa snu i zwiększenie poziomu energii w ciągu dnia
poprawa nastroju
złagodzenie stresu
zwiększenie motywacji
uregulowanie apetytu
redukcja negatywnych skutków przyjmowania narkotyków, częstego palenia marihuany i spożywania alkoholu
prewencja chorób
Dawkowanie
Przyjmowanie CBD należy rozpocząć od niskich dawek, aby zapobiec szybkiemu wzrostowi tolerancji. Już mała porcja CBD, licząca 1-2 mg, będzie odczuwalna dla naszego organizmu. Wraz z upływem czasu i wzrostem tolerancji dawkę można zwiększyć do 10, 20 lub więcej mg na dobę. W przypadku poważnych chorób CBD przyjmuje się w ilości nawet 100-200 mg/d i często w połączeniu z innymi kannabinoidami. Należy pamiętać o rozłożeniu dawki dobowej na kilka mniejszych porcji, co wiąże się z przyjmowaniem CBD trzy, cztery, a czasem nawet pięć razy dziennie. Warto jednak poświęcić temu uwagę, gdyż mniejsze porcje lepiej się wchłaniają, a tolerancja rośnie wolniej [31].
Dawkowanie CBD uzależnione jest oczywiście od tego, z jakimi dolegliwościami się zmagamy. W przypadku problemów ze snem i łagodnych stanów zapalnych oraz w celu profilaktyki chorób wystarczy suplementacja na poziomie 10-20 mg/d. Depresja i zaburzenia lękowe mogą wymagać nieco wyższej dawki. Natomiast choroby nowotworowe, autoimmunologiczne i neurodegeneracyjne w zaawansowanym stadium wymagają zastosowania kombinacji oleju CBD z pastą konopną tak, aby organizm otrzymał 100-200 mg CBD na dobę oraz dodatkowo inne kannabinoidy [31].
Przykładowe dawkowania CBD:
Dawka standardowa: 25 mg/d.
W leczeniu chronicznego bólu: 2,5-20 mg/d przez 25 dni.
W leczeniu padaczki: 200-300 mg/d codziennie przez okres minimum 4-5 miesięcy.
W leczeniu zaburzeń ruchowych przy chorobie Huntingtona: 10 mg/kg m.c. codziennie przez 6 tygodni.
W leczeniu zaburzeń snu: 40-160 mg/d.
W leczeniu objawów stwardnienia rozsianego: stosuje się ekstrakt z konopi będący kombinacją THC-CBD w ilości 2,5-120 mg/d przez 2-15 tygodni lub doustny sprej Sativex w ilości 2,5-120 mg przez 8 tygodni. Jedna aplikacja spreju zawiera 2,7 mg THC oraz 2,5 mg CBD. Pacjenci najczęściej stosują 8 psiknięć na każde 3 godziny, maksymalnie 48 na dobę.
W leczeniu schizofrenii: 40-1,280 mg/d codziennie przez 4 tygodnie.
W leczeniu jaskry: 20-40 mg/d. Dawki powyżej 40 mg mogą dać efekt odwrotny i podnieść ciśnienie w gałkach ocznych.
Dla poprawy apetytu u osób chorujących na raka: 2,5 mg/d THC z lub bez 1 mg CBD przez 6 tygodni.
Każdy organizm jest inny, dlatego dawkowanie najlepiej dopasować do siebie samodzielnie, obserwując zmiany zachodzące podczas suplementacji. W razie potrzeby dawkę należy zwiększać powoli, pamiętając o tym, że zbyt wysokie dawki mogą okazać się nieefektywne [31].
Czy stężenie olejku CBD ma znaczenie?
Stężenie CBD nie ma znaczenia dla jakości i skuteczności olejku. Różne stężenia powstały po to, abyśmy mogli wybrać takie, które będzie nam najłatwiej dawkować. Niższe stężenia dadzą nam mniejsze porcje CBD, rzędu kilku miligramów, natomiast wyższe stężenia ułatwiają przyjęcie większych dawek CBD.
Bezpieczeństwo
CBD jest substancją dobrze tolerowaną przez ludzi nawet w ekstremalnie wysokiej dawce liczącej 1500 mg, podczas gdy standardowa dzienna dawka CBD liczy około 2-25 mg [32].
Istnieje kilka efektów ubocznych CBD, które pojawiają się przy stosowaniu tej substancji w wysokich dawkach (ponad 100 mg/d). Niemniej jednak warto o nich wspomnieć.
CBD oddziałuje na metabolizm leków w wątrobie poprzez hamowanie cytochromu p450. Może to wpływać na to, w jaki sposób leki są wykorzystywane i rozkładane przez organizm, dlatego osoby przyjmujące leki powinny skonsultować stosowanie wysokich dawek CBD z wykwalifikowanym specjalistą.
Wysokie dawki CBD mogą:
- zwiększyć drżenie u osób z chorobą Parkinsona,
- obniżyć ciśnienie tętnicze krwi,
- spowodować suchość w ustach,
- zawroty głowy,
- i senność, co zdarza się wyjątkowo rzadko, gdyż ogólnie CBD jest substancją pobudzającą [33].
Ciąża / karmienie piersią
Skutki stosowania nieznane – lepiej unikać.
